Wiarygodność Polski w obszarze finansów publicznych spadła w ostatnich latach, co przekłada się na ogólną wiarygodność państwa. Potrzeba pilnych działań przywracających przejrzystość finansów państwa w tym przede wszystkim prowadzenie całości budżetu centralnego w oparciu o ustawę budżetową. Indeks Wiarygodności Ekonomicznej Polski został zaprezentowany dzisiaj podczas konferencji Open Eyes Economy Summit w Krakowie.
Prezes i główny ekonomista Instytutu Finansów Publicznych dr Sławomir Dudek wyjaśniał w trakcie prezentacji, że wiarygodność państwa w obszarze finansów publicznych opiera się na kilku filarach. Wśród nich są kryteria fiskalne (w tym zadłużenie państwa i wielkość deficytu budżetowego), wiarygodność fiskalna w oczach rynków, jakość i przejrzystość systemu finansów, a także spójność, przejrzystość i przewidywalność systemu podatkowego.
W każdym z tych obszarów Polska ma wiele do poprawy. Pierwszym, natychmiastowym krokiem do odbudowy wiarygodności w obszarze finansów publicznych jest przywrócenie przejrzystości finansów publicznych poprzez np. wprowadzenie obowiązku publikowania w ustawie budżetowej planów finansowych wszystkich jednostek sektora finansów publicznych według zakresu metodologii UE czy wprowadzenie obowiązku publikowania w ustawie budżetowej szczegółowych informacji o stosowaniu reguły wydatkowej.
Drugim krokiem powinno być uszczelnienie i zabezpieczenie przed manipulowaniem regułami fiskalnymi poprzez np. wprowadzenie do konstytucji definicji długu publicznego zgodnej z metodologią UE, czy uszczelnienie stabilizującej reguły wydatkowej tak aby obejmowała co do zasady wszystkie transakcje wydatkowe w rozumieniu metodologii europejskiej.
Trzecią rekomendacją jest powołanie niezależnej politycznie Rady Fiskalnej, gdzie dominowaliby przedstawiciele nauki i społeczeństwa z szerokimi kompetencjami do oceny i monitorowania wszelkich parametrów i danych w zakresie finansów publicznych.
W zakresie podatków konieczne jest wprowadzenie z mocą ustawy kodeksu i zasad wprowadzania zmian w systemie podatkowo-składkowym, które ograniczałaby częstość zmian w podatkach, minimalne vacatio-legis, wymuszały odpowiedni i rzetelny proces konsultacji.
Indeks wiarygodności ekonomicznej opiera się na pomiarach i ratingach w głównych obszarach funkcjonowania państwa. Jest publikowany cyklicznie. W roku 2023 indeks objął obliczenia dla ośmiu obszarów tematycznych: praworządność i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, swoboda działalności gospodarczej, finanse publiczne i system podatkowy, stabilność systemu finansowego i pieniądza, ochrona i bezpieczeństwo pracy, jakość usług publicznych i infrastruktury publicznej, respektowanie zobowiązań międzynarodowych, a także kwestie związane z ochroną środowiska i zmianami klimatu.
