Instrat – think tank zasilający polityki publiczne otwartymi danymi i badaniami podpisał Apel o przywrócenie przejrzystości finansów publicznych i tym samym dołączył do koalicji osób i instytucji, które domagają się od władz niezwłocznych i konsekwentnych działań na rzecz zagwarantowania przejrzystości finansów publicznych, w tym zwłaszcza sumiennego i otwartego planowania wydatków centralnych w całości w ustawie budżetowej.
„Budżet państwa jest instytucją konstytucyjną i wymaga szczególnej ochrony. Ani pandemia, ani wojna nie usprawiedliwiają umniejszania jego rangi, wyprowadzania spod kontroli społecznej ogromnych kwot wydatków publicznych” – głosi treść Apelu, który Instytut Finansów Publicznych zainicjował w lipcu 2023 r.
Sygnatariusze Apelu domagają się od władz centralnych podjęcia natychmiastowych działań organizacyjnych i legislacyjnych:
• zabraniających stosowania zabiegów księgowych w celu zaniżania deficytu budżetowego,
• przywracających pełną kontrolę Parlamentu, a co za tym idzie – kontrolę społeczną nad pełnym, prawdziwym budżetem państwa.
O tym dlaczego Instrat dołączył do grona sygnatariuszy apelu opowiada ekonomista i prezes Instratu, Michał Hetmański: “Bez otwartych danych o działalności państwa – finansów publicznych, zdrowia, edukacji, ale też energetyki – nie odbudujemy zaufania do państwa i jego instytucji. Możemy mieć różne poglądy na to, czy i jaką rolę ma mieć udział państwo w gospodarce, czy podatki są za niskie lub wysokie. Ale bez transparentnej informacji o tym, na co wydajemy pieniądze podatnika, tylko osłabiamy poparcie dla działalności sektora publicznego”.
„Obywatele mają prawo do wiedzy o prawdziwym stanie finansów publicznych. Tak samo jak nasi demokratycznie wybrani przedstawiciele mają prawo do corocznego oceniania tego, jak rząd wywiązał się z zarządzania środkami podatników. Od kilku lat jednak takiej możliwości nie ma, ponieważ znaczna część wydatków oraz deficytu nie była uwzględniana w ustawie budżetowej” – mówi prezes Instytutu Finansów Publicznych dr Sławomir Dudek i wyjaśnia, że Konstytucja w art. 219 jasno stanowi, że plan finansowy państwa musi być sporządzany w formie ustawy budżetowej. Chodzi o to, że Sejm w imieniu obywateli dokonuje oceny wykonania przez rząd właśnie ustawy budżetowej. Wyłączanie wydatków z ustawy to ucieczka od demokratycznej kontroli nad zarządzaniem finansami publicznymi.
„Przejrzystość finansów publicznych jest fundamentem państwa demokratycznego. Jest to kwestia całkowicie apolityczna. Niezależnie od poglądów politycznych, paradygmatów ekonomicznych – czy to bardziej wolnorynkowych, czy to bardziej socjalnych – wszystkim nam powinno zależeć na pełnym, prawdziwym obrazie finansów publicznych” – dodaje dr Dudek.
Dotychczas do Koalicji na Rzecz Przejrzystości Finansów Publicznych poprzez podpisanie Apelu dołączyło kilkanaście organizacji obywatelskich i think-tanków, wśród nich Instytut Emerytalny, Instytut Odpowiedzialnych Finansów, Forum Obywatelskiego Rozwoju, CenEA, Centrum Myśli Strategicznych, Fundacja Wolności Gospodarczej, Instytut Badań Strukturalnych, ciekaweliczby.pl, Rada Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP, Rada Towarzystwa Ekonomistów Polskich, Inicjatywa Wolne Sądy, CASE.
Ponadto apel podpisało ponad 50 osób, wśród nich były Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Adam Bodnar, były premier prof. Marek Belka, dwaj byli wicepremierzy: prof. Jerzy Hausner i prof. Jacek Rostowski, 9 byłych ministrów finansów, 5 byłych wiceministrów finansów.
Z całością apelu można zapoznać się na stronie internetowej Instytutu Finansów Publicznych.
