2. Po przeprowadzeniu analizy różnych modeli rad fiskalnych (RF) projekt powołujący polską RF w kształcie zgodnym z prawem krajowym i unijnym, maksymalizując jej użyteczność w prowadzeniu krajowej polityki budżetowej i zabezpieczając jej apolityczność i niezależność powinien być przyjęty i wprowadzany w życie. Proces tworzenia koncepcji i przepisów tworzących RF powinien być otwarty, transparentny i skonsultowany z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi.
3. Należy przeprowadzić przegląd stabilizującej reguły wydatkowej, dostosowanie jej kształtu do reformy unijnych ram fiskalnych, uszczelnienie możliwości jej omijania i wzmocnienie jej egzekwowalności. Będzie to jednocześnie spełnienie kamienia milowego KPO (A4G).
4. Należy dokonać przeglądu i analizy spójności procedur ostrożnościowych i sanacyjnych po przekroczeniu przez państwowy dług publiczny (PDP) według metodologii krajowej progu 55% i 60% PKB z mechanizmem dostosowania fiskalnego przewidzianym w stabilizującej regule wydatkowej oraz w przepisach europejskich. Wyniki przeglądów rekomendowanych w punkcie (3 i 4) należy implementować w zmianie ustawy o finansach publicznych.
5. Należy zaniechać i zakazać stosowania mechanizmów służących zaniżaniu deficytu budżetu państwa i służących omijaniu stabilizującej reguły wydatkowej (SRW), m.in. poprzez:
5.1. wyeliminowanie procederu przekazywania SPW (skarbowe papiery wartościowe) zamiast dotacji służących zaniżaniu deficytu i omijania SRW.
5.2. wyeliminowanie pożyczek z budżetu państwa czy Funduszu Rezerwy Demograficznej zamiast dotacji służących zaniżaniu deficytu i omijania SRW lub traktowanie ich jak wydatek budżetu państwa objęty regułą wydatkową.
5.3. uszczelnienie stabilizującej reguły wydatkowej (rekomendowanej w pkt. 4), tak aby obejmowała co do zasady wszystkie transakcje wydatkowe w rozumieniu metodologii europejskiej (aby zamknąć inwencję w wymyślaniu mechanizmów opisanych w części III).
5.4. uszczelnienie zakresu dochodów w regule wydatkowej, tzw. dochodów dyskrecjonalnych (obecnie w tym zakresie jest luka, która pozwala na sztuczne zwiększanie limitu wydatkowego – mechanizm ten opisany został w części IV.B w Ramce 2.)
5.5. wprowadzenie wymogu akceptacji zmian w regułach fiskalnych przez 2/3 parlamentu, docelowo wpisanie wymogu posiadania reguły wydatkowej do Konstytucji.
5.6. oparcie klauzul wyjścia z reguł fiskalnych na stanach nadzwyczajnych określonych w Konstytucji, także wpisanie stanu epidemii do Konstytucji.
6. Konieczne jest wdrożenie efektywnego planowania wieloletniego, z kompletnym procesem konsultacji i dyskusji nad tym dokumentem.
7. Należy uaktualnić założenia reformy systemu budżetowego (RSB), uwzględnić odpowiednie rekomendacje zawarte w niniejszym policy paper i wdrożyć reformę po uprzednich konsultacjach społecznych. Reforma RSB stanowi realizację kamienia milowego KPO (A2G). Cele szczegółowe RSB obejmują:
7.1. wprowadzenie średniookresowych ram budżetowych (ŚRB) oraz integrację procesów planowania wieloletniego i rocznego,
7.2. wprowadzenie nowej klasyfikacji budżetowej,
7.3. uporządkowanie systemów zbierania danych (sprawozdawczości budżetowej oraz sprawozdawczości finansowej),
7.4. instytucjonalizację i włączenie do procesu budżetowego przeglądów wydatków oraz innych instrumentów wspierających efektywność wydatkowania środków publicznych.
8. Rekomendowane jest wprowadzenie przepisów, które w sytuacji stanu nadzwyczajnego umożliwiają elastyczną nowelizację budżetu w uproszczonym i przyspieszonym trybie. Konieczne jest wprowadzenie rozwiązań zarządzania kryzysowego budżetem w sytuacjach nadzwyczajnych.
9. Wymagany jest przegląd i analiza zasadności istnienia tak dużej liczby państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, państwowych osób prawnych oraz instytucji gospodarki budżetowej. Obejmuje to również regularny, cykliczny obowiązek ewaluacji sensowności istnienia wydzielonych funduszy celowych, agencji wykonawczych i innych jednostek sektora finansów publicznych. Podobnie konieczny jest przegląd i analiza zasadności istnienia tak dużej liczby pełnomocników rządu, pełnomocników ministrów i prezesa rady ministrów. Zasadna jest analiza, dlaczego zadania pełnomocników nie mogą być realizowane przez resorty. W efekcie powinno dojść do zmniejszenia liczby pełnomocników do niezbędnego minimum, powoływania czasowo pełnomocników wymagające ewentualnie ponownej decyzji i oceny zasadności ich istnienia. Istotne są także jednolite i przejrzyste zasady regularnego sprawozdawania z działań pełnomocników.
10. Zalecany jest audyt funkcjonowania instytucji Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych w ostatnich latach: czy nie nastąpiło zaniechanie lub niedopełnienie obowiązków w kwestii przejrzystości finansów publicznych. Należy też zaproponować rozwiązania wzmacniające niezależność instytucji rzecznika, a z drugiej strony jego odpowiedzialności.
