11. Trzeba rozszerzyć obowiązki informacyjne w uzasadnieniu do ustawy budżetowej oraz w strategii zrządzania długiem. Zwiększenie i usystematyzowanie obowiązków informacyjnych w zakresie sprawozdawczości z wykonania ustawy budżetowej:
11.1. obowiązek omówienia wszystkich zmian systemowych i czynników wpływających na prognozę dochodów budżetu państwa w roku bazowym (tzw. planowane wykonanie) i na kolejny rok budżetowy. Dobrym przykładem jest tegoroczna sytuacja dotycząca VAT na żywność. Odchodzący rząd nie wymienił tego w opisie prognozy, mimo że przyjęto powrót stawek na żywność. Można to ocenić jako intencjonalną, przedwyborczą zagrywkę noszącą znamiona manipulacji. Wszystkie kluczowe liczby powinny być opatrzone komentarzem, wyjaśniającym ich znaczenie.
11.2. rozszerzenie zakresu prezentowanych danych w strategii zarządzania długiem o wszystkie podstawowe agregaty finansów publicznych, deficyt budżetu państwa, deficyt sektora finansów publicznych, kwotę wydatków SRW, dochody i wydatki budżetu sektora finansów publicznych, koszty obsługi długu według metodologii krajowej i unijnej.
11.3. konieczność określenia zakresu informacyjnego strategii zarządzania długiem w ufp.
11.4. wprowadzenie obowiązku publikowania w ustawie budżetowej szczegółowych informacji o stosowaniu reguły wydatkowej, obowiązku szczegółowego rozliczenia SRW, publikacji pełnego schematu, który zawsze jest przygotowywany w celu rozliczenia reguły. Ten schemat należy publicznie prezentować w ustawie budżetowej.
11.5. prezentację sektora finansów publicznych (docelowo sektora instytucji rządowych i samorządowych) według szczegółowości identycznej z wieloletnim planem finansów państwa. Prezentacja w uzasadnieniu do ustawy budżetowej tablicy przejścia z metodologii krajowej do metodologii ESA (ang. European System of Accounts) tak jak w tablicy notyfikacyjnej do Eurostat-u.
11.6. regularne publikowanie szacunkowych danych budżetowych do 15. dnia następnego miesiąca.
11.7. G. poszerzenie zakresu danych prezentowych w tzw. szacunkowym wykonaniu ustawy budżetowej o szczegółowe rozbicie na poszczególne podatki.
11.8. osobne raportowanie wykonania i prognoz wydatków zbrojeniowych, zarówno według metodologii kasowej, jak i według europejskiej metodologii memoriałowej, w rozbiciu co najmniej na wydatki inwestycyjne i pozostałe. Jest to związane z tym, że wydatki na obronę narodową, w części inwestycyjnej powyżej ustalonego benchmarku, według nowych przepisów europejskich dotyczących procedury nadmiernego deficytu (EDP), będą specjalnie traktowane w ocenie stanu finansów publicznych. Sprawozdanie dotyczące finansów publicznych powinny być poszerzone o ten zakres danych.
11.9. Wprowadzenie jednej, kompleksowej bazy danych o finansach publicznych: obowiązek publikacji na stronie internetowej Ministerstwa Finansów wszystkich planów finansowych i sprawozdań jednostek objętych regułą wydatkową.
12. Zmiana akcentu w ustawie budżetowej na deficyt sektora finansów publicznych, deficyt całego budżetu centralnego (wraz z funduszami, agencjami i innymi jednostkami) oraz deficyt podsektora ubezpieczeń społecznych. Korzystna jest zmiana nazwy „deficyt budżetu państwa” na „deficyt rządowy” lub „deficyt sektora centralnego”, aby wyeliminować możliwość manipulacji semantycznej stosowanej przez poprzedni rząd.
13. Konieczne jest wzmocnienie i zwiększenie zakresu konsultacji społecznych poprzez:
13.1. dostosowanie przepisów procesu budżetowego tak, aby był obowiązek konsultacji z Radą Dialogu Społecznego (RDS) nowelizacji ustaw budżetowych (obecnie nowelizacja budżetu, która jest w istocie nowym budżetem, nie jest konsultowana z RDS).
13.2. wprowadzenie zapisów mówiących o obowiązku konsultowania z RDS Strategii zarządzania długiem publicznym.
13.3. objęcie projektu ustawy budżetowej rządowym procesem legislacyjnym (obecnie projekt ustawy budżetowej jest zwolniony z tego procesu co łamie zasady legislacji dla najważniejszego aktu prawnego w dziedzinie finansów. W rezultacie instytucje pozarządowe nie uczestniczą w procesie konsultacji).
14. Ministerstwo Finansów powinno stworzyć kodeks zasad komunikacji z obywatelami i rynkiem finansowym. Sytuacja w obszarze kształtowania polityki pieniężnej pokazuje, jak ważna jest rola właściwej komunikacji:
14.1. regularne otwarte spotkania z ekonomistami rynkowymi i ekonomistami z niezależnych think tanków.
14.2. prekonsultacje otwarte na zasadzie seminariów dyskusyjnych dla ważnych, istotnych generujących duże koszty projektów zmian legislacyjnych.
15. Konieczne jest utworzenie publicznego rejestru jednostek sektora finansów publicznych z informacjami finansowymi o strukturze wydatków, w tym o zatrudnieniu i wynagrodzeniach.
16. Należy utworzyć rejestr danin publicznych, który będzie pokazywał listę wszystkich składek, podatków, danin, opłat, odpisów, które zgodnie z metodologią europejską są zaliczane do kategorii „podatki i składki”. Uniemożliwi to kreatywną narrację polityków w celu ukrycia wprowadzania nowych lub zwiększania istniejących podatków i składek w rodzaju: „danina to nie podatek”.
17. Należy przyspieszyć uruchomienie centralnego rejestru umów sektora finansów publicznych. Taki rejestr miał być wprowadzony w styczniu 2024 r., jednak po raz kolejny parlament przesunął datę jego wdrożenia, tym razem aż do 2026 r. Rekomendujemy, aby samorządy były objęte tym obowiązkiem od 1 stycznia 2025 r., a pozostałe jednostki, w tym ministerstwa, od połowy 2024 r.
18. Trzeba przywrócić i wzmocnić znaczenie Oceny skutków regulacji (OSR) oraz wprowadzić regularny, cykliczny obowiązek ewaluacji programów rządowych (np. „Czyste powietrze”). Konieczne jest też usystematyzowanie zasad tworzenia programów rządowych.
