Aktualny stan praworządności w obszarze finansów publicznych oraz niezbędne standardy prawne dotyczące planowania i kontroli wydatków państwa z uwzględnieniem konstytucyjnej rangi ustawy budżetowej – to niektóre z zagadnień Otwartego Sympozjum Naukowego Instytutu Finansów Publicznych #219Konstytucja. Wydarzenie z udziałem gościa specjalnego prof. Adama Bodnara, ministra sprawiedliwości, odbędzie się 5 czerwca br. w Warszawie.
Podczas sympozjum “Konstytucyjna ochrona jedności zarządzania finansami publicznymi”, organizowanego przez Instytut Finansów Publicznych, specjaliści różnych dziedzin będą rozmawiać na temat praworządności w finansach publicznych, a także o konieczności przywrócenia fundamentalnych zasad prawa w tym obszarze.
Inicjatywa wynika z zaniepokojenia ekspertów sytuacją finansów publicznych jako systemu. Prowadzone przez lata działania, oddalające finanse publiczne od konstytucyjnego standardu, doprowadziły do ograniczenia demokratycznej kontroli nad wydatkami i powstania swojego rodzaju „równoległego budżetu”, który funkcjonuje niejako obok ustawy budżetowej. Spowodowało to również bezprecedensowy wzrost zadłużenia funduszy wydatkujących poza budżetem państwa i poza ustawą budżetową, do ponad 350 mld zł (ponad 1/5 całkowitego zadłużenia), co stwarza liczne zagrożenia dla gospodarki i stabilności państwa.
Podczas sympozjum Instytut Finansów Publicznych przedstawi również najnowsze wyliczenia, ile kosztuje podatników istnienie „równoległego budżetu”, ile dodatkowo musimy płacić kosztów obsługi zadłużenia w funduszach przy Banku Gospodarstwa Krajowego i w Polskim Funduszu Rozwoju w porównaniu do sytuacji, gdyby wydatki tych funduszy były realizowane przez budżet państwa.
#219Konstytucja
Do tej pory w debacie politycznej skupiano się głównie na przywróceniu fundamentalnych zasad prawa w wymiarze sprawiedliwości, tymczasem finansów publicznych ta kwestia dotyczy w równym stopniu.
„Konstytucja RP poświęca finansom publicznym cały rozdział. Konstytucja w rozdziale X i akty wykonawcze (m.in. ustawa o finansach publicznych) nie ograniczają decyzji polityków w zakresie celów wydatkowania środków, nie wskazują, jakie programy społeczne czy inwestycyjne finansować. Konstytucja wymaga jedynie od polityków, aby zarządzanie finansami było jawne, przejrzyste, pod kontrolą demokratyczną, czyli pod kontrolą parlamentu oraz – co najważniejsze – wymaga, aby to ustawa budżetowa była podstawowym planem finansowym państwa”
– zwraca uwagę dr Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych, który podczas sympozjum będzie dowodził, dlaczego jedność budżetu jest istotna.
Przywołany w nazwie sympozjum art. 219 Konstytucji jednoznacznie mówi o tym, że Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej, a precyzuje go art. 109 Ustawy o finansach publicznych, stanowiący, że to ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym.
Tworzenie funduszy i programów działających poza kontrolą parlamentu oraz omijających procedury ustawy budżetowej, stanowiące naruszenie art. 219 Konstytucji, to – w opinii ekspertów – droga do dezintegracji systemu finansów publicznych. Może mieć to poważne konsekwencje, m.in. zwiększające się zadłużenie, wysokie koszty obsługi długu, a także brak przejrzystości i jawności w gospodarowaniu środkami publicznymi. To wszystko może prowadzić do zburzenia zaufania obywateli do instytucji państwowych i budzi obawy co do przyszłej stabilności finansowej kraju. Co więcej, taka sytuacja może obniżyć wiarygodność ekonomiczną państwa.
Dotychczasowa polityka i środki zaradcze
Przedstawiciele różnych dyscyplin z zakresu nauk ekonomicznych i prawnych będą dyskutować w czasie sympozjum na temat:
- dotychczasowej polityki państwa w zakresie wydatków pozabudżetowych, wydatków poza ustawą budżetową,
- aktualnego stanu praworządności w obszarze finansów publicznych,
- wymaganych standardów prawnych dotyczących planowania i kontroli wydatków państwa ze szczególnym uwzględnieniem konstytucyjnej rangi ustawy budżetowej,
- co dalej z funduszami przy BGK,
- czy dodatkowe odsetki płacone w funduszach BGK i PFR to marnotrawstwo?
- rekomendowanych działań na rzecz przywrócenia praworządności w finansach publicznych.
Organizatorzy liczą na wypracowanie konkretnych rekomendacji mających umożliwić poprawę stabilności i bezpieczeństwa gospodarczego oraz ochronę demokratycznych wartości i norm w zakresie zarządzania finansami publicznymi.
Na początku sympozjum wyemitowane zostanie specjalne przesłanie skierowane do jej uczestników przez Věrę Jourovą, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej.
Wydarzenie otworzy wystąpienie prof. Agnieszki Chłoń-Domińczak, prorektorki ds. nauki SGH. Gościem honorowym będzie prof. Adam Bodnar, minister sprawiedliwości. Wśród prelegentów znaleźli się również m.in.: prof. Jerzy Hausner, b. wicepremier i minister finansów, przewodniczący Rady Programowej OEES, Fundacja GAP; Marian Banaś, prezes Najwyższej Izby Kontroli; prof. Teresa Dębowska-Romanowska, Uniwersytet Łódzki i dr hab. Grzegorz Kuca, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego – wybitni eksperci i wykładowcy akademiccy w zakresie ekonomii, prawa finansowego i konstytucyjnego.
Współorganizatorem sympozjum jest Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH, partnerami merytorycznymi są: Instytut Odpowiedzialnych Finansów, Fundacja Wolności Gospodarczej, Towarzystwo Ekonomistów Polskich oraz Fundacja Wolne Sądy. Patronem medialnym wydarzenia jest Polska Agencja Prasowa.
Pobierz Program Sympozjum
